'Onze' Awaz benoemd tot Jonge Denker des Vaderlands

Awaz Ahmad uit klas 5 vwo van Reggesteyn Nijverdal heeft afgelopen donderdag in Amsterdam zijn prijs in ontvangst mogen nemen van de Jonge Denkers wedstrijd. Voor deze wedstrijd heeft hij een filosofische column geschreven over het thema ‘Hoe moet er worden omgegaan met chaos? Vanaf nu mag Awaz de eretitel ‘Jonge Denker des Vaderlands’ dragen. De rest van het schooljaar mag hij spreken op filosofische festivals en zijn column zal verschijnen in het tijdschrift iFilosofie. Een geweldige prestatie dus!

De Jonge Denkers zijn filosofieleerlingen uit het voortgezet onderwijs die zich uitspreken over de actualiteit. De Jonge Denkers worden benoemd na een wedstrijd onder alle filosofieleerlingen (uit de bovenbouw) uit het voortgezet onderwijs in Nederland. Per school mogen drie leerlingen hun zelfgeschreven column insturen om deel te nemen aan de wedstrijd. Vervolgens buigt een vakjury zich over de ingestuurde columns en kiest de zeven beste uit het land uit. Deze zeven mogen zich na de huldiging in Amsterdam ‘Jonge Denker des Vaderlands’ noemen. Tijdens de huldiging worden de Jonge Denkers kritisch bevraagd door de vakjury en gaan ze in discussie onder leiding van voormalig Denker des Vaderlands Marli Huijer.

Instanties als de Vereniging Filosofiedocenten Voortgezet Onderwijs, uitgeverijen Lemniscaat en ISVW Uitgevers, Stichting Maand van de Filosofie en tijdschrift Filosofie Magazine zijn betrokken bij de Jonge Denkers. Vervolgens verschaffen deze instanties een podium aan de verkozen Jonge Denkers om hun columns te publiceren en op te treden op diverse filosofische festival, onder andere in de Maand van de Filosofie (april 2024).

Het artikel van rtvOost over Awaz en zijn eretitel, kan je hier lezen

De prijswinnende, wijze en kippenvelbezorgende column die Awaz schreef, lees je hieronder:

Wijsheid in de Wanorde

Als kind in Syrië werd ik wakker met het geluid van schoten in de verte en ging ik slapen met het dreunen van bominslagen. Waar ooit de geluiden van spelende kinderen en zingende vogels waren, werden die vervangen door het geluid van geschreeuw en gehuil. In die wereld, waar elke dag een strijd was om te overleven, leerde ik als kind al vroeg om te gaan met chaos.

Deze traumatische gebeurtenis uit mijn jeugd heeft mij bang gemaakt voor chaos. Ik begon chaos te zien als een gevaar, als iets wat ik moest vermijden. Door de jaren heen ben ik echter anders naar chaos gaan kijken. Ik ben steeds meer van mening dat chaos niet per se iets negatiefs hoeft te zijn. Chaos kan namelijk ook voordelen hebben.

Chaos kan voordelen hebben

Ten eerste kan chaos een broedplaats zijn voor nieuwe ideeën en innovaties. Het is in tijden van chaos dat mensen gedwongen worden om buiten hun vertrouwde comfortzone te denken en onconventionele oplossingen te vinden. Deze ideeën zouden wellicht nooit tot stand zijn gekomen zonder de aanwezigheid van chaos. Een interessant perspectief op dit fenomeen wordt gedeeld door de beroemde psycholoog B.F. Skinner, in zijn boek ‘Walden Two’. Hij stelde: ‘Chaos breeds geniuses. It offers a man something to be a genius about.’ Chaos hoeft niet alleen een obstakel te zijn, maar het kan ook een bron van inspiratie zijn. Het is in momenten

van wanorde dat de mens wordt uitgedaagd om nieuwe wegen te verkennen en creatieve oplossingen te bedenken.

Daarnaast biedt chaos kansen voor zowel maatschappelijke als persoonlijke groei. Door de coronapandemie zijn we bijvoorbeeld zelfstandiger geworden. Door de klimaatcrisis zijn we meer zelfbewust geworden. Door nepnieuws zijn we kritischer geworden. In plaats van als maatschappij op te geven, of als individu in te storten, moeten we de lessen uit de chaos halen. We moeten ons niet laten tegenhouden, maar we moeten groeien door de chaos. In de chaos zijn namelijk veel lessen te verkrijgen, waardoor we onszelf beter leren kennen.

Ten slotte stimuleert chaos vernieuwing. De Franse Revolutie is daar een voorbeeld van. De Franse Revolutie was een periode van extreme politieke en sociale veranderingen in Frankrijk. Mensen uit die tijd beschouwden de gebeurtenissen wellicht als chaotisch en ongeordend. Toch bracht deze chaos belangrijke vernieuwingen met zich mee, waaronder de afschaffing van het feodale stelsel, de formulering van de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger, en de ontwikkeling van een grondwet die in aangepaste vorm in Frankrijk bleef bestaan. In de geschiedenis zijn er vele soortgelijke gebeurtenissen geweest die op het eerste gezicht leken op allerverwoestende chaos. Toch hebben deze gebeurtenissen veel vernieuwingen teweeggebracht die onze wereld hebben verbeterd.

Chaos is een natuurlijk proces

Wanneer was onze samenleving het meest geordend? Was dat in de prehistorie, toen we zonder enige organisatie rondzwierven op zoek naar voedsel? Was het in de middeleeuwen, een tijd die zo somber was dat het de naam ‘middeleeuwen’ kreeg, een tijd waarin het leek alsof we terug in de tijd waren gegaan, alsof de klassieke oudheid nooit had bestaan? Een tijd waarin mensen van elkaar waren gescheiden zonder centraal gezag. Of was het in de Renaissance, toen onze samenleving de meeste orde leek te hebben, zonder tekenen van chaos? Maar hoe rechtvaardigen we dan de talrijke oorlogen, geloofsstrijden en opstanden uit die periode? Of hoeven we helemaal niet zo ver terug te denken? Ervaren we nu de meeste orde, hebben we chaos volledig uitgesloten van onze samenleving? Maar hoe zit het dan met het extreem gepolariseerde politieke klimaat waarin we ons bevinden, de klimaatcrisis, het tekort aan huisvesting en en en…

Wanneer hebben we ooit orde ervaren? Is het nu, was het vroeger, was het tijdens de oerknal, was het voordat we ooit hebben bestaan? Misschien heeft orde nooit bestaan. Misschien is onze samenleving altijd een chaos geweest. Misschien is dit hoe de dingen horen te zijn.

Ik denk dat ‘chaos’ een natuurlijk proces is, net als regen, bliksem en de vorming van wolken. Chaos valt niet te onderdrukken, want het is hoe de dingen horen te zijn.

Orde is té perfect (maar dat zijn wij niet)

We zullen chaos nooit kunnen stoppen, dus laten we er beter mee leren omgaan. Het heeft geen zin om te focussen op de negatieve aspecten van chaos, aangezien we die al in ons dagelijks leven ervaren. In plaats daarvan moeten we ons richten op de voordelen van chaos, want daaruit kunnen we vooruitgang halen.

Het is niet mijn bedoeling om de negatieve aspecten van chaos te negeren of te doen alsof alle pijn en verdriet die chaos veroorzaakt niet bestaan. We kunnen echter niet vooruitkomen door alleen naar onze gebreken te kijken. Als mensen zijn wij namelijk niet perfect; we maken fouten die tot ongelukken leiden, we zijn hebzuchtig wat conflicten en oorlogen veroorzaakt, we zijn egoïstisch waardoor we verdeeld raken. Het streven naar een volledig geordende samenleving zal nooit volledig slagen, omdat onze menselijke aard dat niet toelaat. In plaats daarvan moeten we de imperfecties van onszelf en onze samenleving omarmen.

Chaos is verandering

Toen ik bezig was met het schrijven van deze column, moest ik al snel terugdenken aan de eerste filosofieles die ik ooit heb gehad. In die les werd het thema ‘chaos’ besproken, in relatie tot de filosoof Heraclitus. Heraclitus is een oude Griekse filosoof die vaststelde dat het enige constante in het leven verandering is. Misschien moeten we niet naar chaos kijken als een kwaadaardige demon die onze wereld probeert over te nemen, maar simpelweg als verandering. Heraclitus staat bekend om zijn citaat: ‘’Je kunt nooit twee keer in dezelfde rivier stappen.’’ Misschien geldt dit citaat ook voor onze wereld. Elke dag verandert onze wereld (het bewijs is duidelijk te zien in het nieuws); misschien zijn deze veranderingen geen chaos, maar gewoon veranderingen. Misschien moeten we, geïnspireerd door de woorden van Heraclitus, onze perceptie van chaos heroverwegen. Is chaos werkelijk destructief, of is het gewoon de intrinsieke aard van onze wereld? Als we chaos kunnen omarmen als een onvermijdelijk deel van het leven, kunnen we wellicht de potentie ervan benutten.